Ο Κωλικός του νεφρού προκαλείται όταν η φυσιολογική ροή των ούρων από το νεφρό προς την ουροδόχο κύστη παρεμποδίζεται.
Αυτή η απόφραξη οδηγεί σε αυξημένη πίεση μέσα στο νεφρό, η οποία ενεργοποιεί τους νευρικούς υποδοχείς του πόνου. Το αποτέλεσμα είναι ο χαρακτηριστικός οξύς πόνος που αντανακλά στην κοιλιά, το πλάι ή ακόμα και στα γεννητικά όργανα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απόφραξη προκαλείται από λιθίαση του ουρητήρα – μια μικρή ή μεγαλύτερη πέτρα που εμποδίζει τη δίοδο των ούρων. Ωστόσο, δεν είναι το μόνο αίτιο. Οποιαδήποτε μάζα ή ανατομική ανωμαλία που πιέζει ή στενεύει τον ουρητήρα μπορεί να οδηγήσει σε παρόμοιο επεισόδιο.
Ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα
Η κλασική εικόνα του κωλικού του νεφρού περιλαμβάνει:
- Έντονο άλγος στην πλευροοσφυϊκή χώρα, που μπορεί να επεκτείνεται προς την κοιλιά, τη βουβωνική χώρα ή τα έξω γεννητικά όργανα
- Ανησυχία, καθώς ο ασθενής δεν βρίσκει θέση να ανακουφιστεί
- Ναυτία και έμετο
- Αιματουρία, δηλαδή αίμα στα ούρα, που μπορεί να είναι εμφανές ή ανιχνεύεται στο μικροσκόπιο
- Συχνουρία, αίσθημα καύσου ή πίεσης στην κύστη
- Πυρετός, όταν συνυπάρχει φλεγμονή ή ουρολοίμωξη
Ένα σημαντικό σημείο είναι ότι ο πόνος δεν σχετίζεται με την κίνηση ή τη θέση και δεν υποχωρεί με ξεκούραση ή αναλγητικά γενικής χρήσης.
Επίσης, η λήψη μεγάλων ποσοτήτων υγρών κατά την οξεία φάση συνήθως επιβαρύνει τον πόνο και δεν βοηθά.
Ποια είναι τα αίτια του κωλικού του νεφρού
Το συχνότερο αίτιο είναι, όπως προαναφέρθηκε, η νεφρολιθίαση, δηλαδή η δημιουργία λίθων μέσα στο ουροποιητικό σύστημα.
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε απόφραξη και άρα σε κωλικό:
- Όγκοι του ουρητήρα ή των παρακείμενων οργάνων
- Λεμφαδενικές μάζες ή οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση
- Ανατομικές ανωμαλίες (όπως στένωση πυελοουρητηρικής συμβολής ή κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση)
- Εγκυμοσύνη (κυρίως στο 3ο τρίμηνο λόγω πίεσης ή ορμονικών μεταβολών)
Ο κωλικός μπορεί να εμφανιστεί και σε νεαρά άτομα χωρίς προγενέστερο ιστορικό, αλλά και σε ηλικιωμένους με υποκείμενα ουρολογικά ή ογκολογικά προβλήματα.
Πώς ξεχωρίζει από άλλες παθήσεις – Διαφορική διάγνωση
Η ένταση και η φύση του πόνου μπορεί να θυμίζουν και άλλες καταστάσεις. Συχνά, ο κωλικός συγχέεται με:
- Οξεία σκωληκοειδίτιδα
- Παθήσεις του εντέρου
- Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
- Γυναικολογικά περιστατικά (όπως κύστη ωοθήκης ή έκτοπη κύηση)
Για αυτόν τον λόγο, είναι απαραίτητη η κλινική αξιολόγηση από ουρολόγο, η λήψη ακριβούς ιστορικού και η άμεση απεικονιστική διερεύνηση.
Ποια διαγνωστικά μέσα χρησιμοποιούνται
Ανάλογα με την εικόνα και την κλινική βαρύτητα, η διερεύνηση περιλαμβάνει:
- Γενική εξέταση αίματος και ούρων
- Υπερηχογράφημα νεφρών, ουρητήρων και κύστης, που μπορεί να δείξει διάταση του νεφρού ή ακόμα και λίθο
- Ακτινογραφία ΝΟΚ (Νεφρών, Ουρητήρων, Κύστης)
- Αξονική ουρογραφία (CT πυελογραφία) με χορήγηση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού, η οποία αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την πλήρη απεικόνιση των λίθων, της θέσης τους, του βαθμού απόφραξης και της λειτουργίας του ουροποιητικού συστήματος. Εφόσον υπάρχει αντένδειξη για τη χρήση σκιαγραφικού (π.χ. σοβαρή αλλεργία ή έκπτωση νεφρικής λειτουργίας), εφαρμόζονται εναλλακτικά πρωτόκολλα χωρίς σκιαγραφική ουσία.
Πώς αντιμετωπίζεται – Κωλικός του νεφρού
Η πρώτη προτεραιότητα είναι πάντα η ανακούφιση του πόνου. Αυτό επιτυγχάνεται με συνδυασμό:
- Μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), ενδομυϊκά ή σε μορφή υπόθετων
- Σπασμολυτικών φαρμάκων, που βοηθούν στη μείωση του μυϊκού σπασμού στον ουρητήρα και συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση
- Οπιοειδών αναλγητικών, σε περίπτωση που τα προηγούμενα δεν επαρκούν
Η λήψη υγρών κατά την οξεία φάση θα πρέπει να αποφεύγεται έως ότου αποκατασταθεί η ροή των ούρων.
Αντιμετώπιση της απόφραξης – Όταν ο πόνος επιμένει
Εάν ο πόνος δεν υποχωρεί ή συνυπάρχουν επιπλοκές όπως πυρετός, επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας ή λοίμωξη, απαιτείται αποσυμφόρηση της αποχετευτικής οδού με:
- Τοποθέτηση ουρητηρικού καθετήρα (pig-tail)
- Διαδερμική νεφροστομία, όταν δεν είναι δυνατή η προσπέλαση του ουρητήρα
Και οι δύο τεχνικές είναι ασφαλείς και εξίσου αποτελεσματικές. Η επιλογή γίνεται ανάλογα με την περίπτωση και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.
Οριστική θεραπεία – Τι ακολουθεί μετά την κρίση
Η αποσυμφόρηση αντιμετωπίζει την κρίση, αλλά δεν αποτελεί λύση για το αίτιο. Αφού ο ασθενής σταθεροποιηθεί, ακολουθείται πλήρης αξιολόγηση και:
- Αν πρόκειται για λίθο, επιλέγεται η κατάλληλη μέθοδος αφαίρεσης (λιθοτριψία, ουρητηροσκόπηση με laser κ.λπ.)
- Αν υπάρχει όγκος ή ανατομική ανωμαλία, δρομολογείται η ενδεδειγμένη παρέμβαση
Η πρόληψη της υποτροπής προϋποθέτει κατανόηση της αιτίας και στοχευμένη θεραπεία.
Ένα ισχυρό σύμπτωμα που δεν πρέπει να αγνοηθεί
Ο Κωλικός του νεφρού είναι ένας πόνος που δεν αφήνει περιθώριο αμφιβολίας. Όταν εμφανιστεί, το σώμα μας στέλνει ένα καθαρό μήνυμα: υπάρχει απόφραξη και χρειάζεται παρέμβαση.
Η έγκαιρη εκτίμηση από ειδικό ουρολόγο, η σωστή διαγνωστική προσέγγιση και η εξατομικευμένη θεραπεία εξασφαλίζουν όχι μόνο την άμεση ανακούφιση, αλλά και την πρόληψη επιπλοκών. Η καλή νεφρική λειτουργία είναι ζωτικής σημασίας για τη συνολική υγεία. Ο έλεγχος σε κάθε επεισόδιο πόνου μπορεί να κάνει τη διαφορά.
