Παθήσεις

Η σταδιακή διόγκωση του προστάτη προκαλεί απόφραξη της ουρήθρας και δυσκολία εξόδου των ούρων από την ουροδόχο κύστη, καθώς βρίσκεται κάτω και μπροστά ( «προϊσταται» ) από την ουροδόχο κύστη περιβάλλοντας την ουρήθρα, με συνέπεια να προκαλούνται προοδευτικά επιδεινούμενες διαταραχές της ούρησης. Η βαρύτητα των συμπτωμάτων δεν σχετίζεται απόλυτα με το μέγεθος του προστάτη, καθώς άνδρες με μεγάλο προστάτη μπορεί να έχουν ήπια ενοχλήματα, ενώ άνδρες με ήπια διογκωμένο προστάτη να έχουν πολύ έντονα συμπτώματα. Ο βαθμός έντασης των δυσουρικών ενοχλημάτων επηρεάζεται, επίσης, από τη σύσταση του προστάτη ( σκληρός ή μαλακός ), από το αν αναπτύσσεται προς την κύστη ή όχι, και από το σχήμα του. Και, βεβαίως, πρόκειται για καλοήθη πάθηση, όπως μαρτυρά και ο ορισμός της, κι όχι για καρκίνο.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Αποφρακτικά

• Αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης και κατακράτησης ούρων
• Ελάττωση της ακτίνας των ούρων
• Ακράτεια από υπερπλήρωση ( όπως όταν ξεχειλίζει ένα ποτήρι γεμάτο νερό )
• Αδυναμία ούρησης ( επίσχεση ούρων )
• Δισχιδής ούρηση ( σαν διχάλα ή σαν ποτιστήρι )
• Διακοπτόμενη ούρηση
• Στάγδην ούρηση
• Παρατεταμένη διάρκεια ούρησης

Ερεθιστικά

• Συχνουρία (ανάγκη για συχνές ουρήσεις)
• Νυκτουρία (αφύπνιση κατά τη διάρκεια της νύχτας για ούρηση)
• Καύσος
• Επιτακτικότητα (όταν ο ασθενής δεν μπορεί να αναβάλλει την ούρησή του και πρέπει να «τρέξει» στην τουαλέτα)

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η τακτική παρακολούθηση σε ετήσια βάση μετά τα 50 έτη, τόσο για τον έλεγχο της ποιότητας της ούρησης, όσο και για την πρώιμη ανίχνευση ενδεχόμενου καρκίνου του προστάτη, είναι απαραίτητη και περιλαμβάνει:

• Tη λήψη ιστορικού, αφενός για την πιθανότητα ύπαρξης παθήσεων που μιμούνται την ΚΥΠ, όπως το στένωμα της ουρήθρας, η ουρολοίμωξη, η νευρογενής κύστη, ο καρκίνος της κύστης, κι αφετέρου τη διερεύνηση του οικογενειακού ιστορικού, καθώς οι άνδρες ,που έχουν α΄βαθμού συγγενείας άρρενες με ιστορικό ΚΥΠ ή καρκίνου προστάτη, έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν και οι ίδιοι.
• Tην κλινική εξέταση, η οποία μπορεί να αποκαλύψει μια φίμωση της ακροποσθίας του πέους ή μια διατεταμένη κύστη, λόγω επίσχεσης ούρων.
• Tη δακτυλική εξέταση του προστάτη από το ορθό, η οποία είναι απαραίτητη και δεν πρέπει να παραλείπεται, καθώς παρέχει πολύ σημαντικές πληροφορίες για τη σύσταση του προστάτη ( σκληρός ή μαλακός ), για το μέγεθος του ( διογκωμένος ή φυσιολογικός ), για το σχήμα του ( συμμετρικός ή ασύμμετρος ), για το αν είναι επώδυνος ή ανώδυνος κατά την ψηλάφηση.
• Tο ειδικό προστατικό αντιγόνο PSA ( Prostatic Specific Antigen ), που γίνεται με μια απλή εξέταση αίματος, και πρέπει πάντα να συνεκτιμάται σε σχέση με τη δακτυλική εξέταση του προστάτη. Το PSA παράγεται από τον προστάτη, και πέρα από την ολική τιμή του ( total PSA ), σημαντικές παράμετροι είναι η μεταβολή του στο χρόνο ( PSA velocity ), και το κλάσμα του ελεύθερου προς το ολικό PSA ( ratio ). Μια αυξημένη τιμή PSA μπορεί να οφείλεται , όχι μόνο σε καρκίνο προστάτη, αλλά και σε ένα διογκωμένο προστάτη, μια ουρολοίμωξη του προστάτη ( προστατιτίδα ), ή σε τοποθέτηση ουροκαθετήρα.
• Tο υπερηχογράφημα νεφρών-ουρητήρων-κύστεως προ και μετά ούρηση, που μας παρέχει πολύ σημαντικές πληροφορίες για την ανατομία ( μέγεθος προστάτη, θέση και μέγεθος νεφρών ), όσο και για τη λειτουργικότητα και τυχόν διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος ( λίθοι κύστης, κύστη προσπαθείας με δοκίδωση, διάταση και πιθανή απόφραξη των νεφρών, λίθοι νεφρών, υπόλειμμα ούρων ).

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Εφόσον διαγνωσθεί καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, η οποία προκαλεί διαταραχές ούρησης κι αλλοιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς, η θεραπευτική της αντιμετώπιση γίνεται είτε συντηρητικά με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής είτε χειρουργικά με τη μέθοδο TURIS, ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων.

1. Συντηρητική:

Στους ασθενείς με ήπια εώς μέτρια συμπτωματολογία χορηγείται φαρμακευτική αγωγή σε καθημερινή βάση, η οποία συνίσταται στα εξής σκευάσματα:

I. α-αδρενεργικοί αποκλειστές ( a-blockers ), που προκαλούν χάλαση των λείων μυϊκών ινών του προστάτη, με αποτέλεσμα την αύξηση της ροής των ούρων και τη βελτίωση των δυσουρικών ενοχλημάτων, η οποία είναι αισθητή από τις πρώτες ημέρες, με τη μέγιστη δραστικότητα τους να εμφανίζεται μετά από 3 μήνες λήψης σε καθημερινή βάση.

Ουσίες:

Τρεις είναι οι ευρέως χρησιμοποιούμενες ουσίες:
a) H ταμσουλοσίνη ( Omnic, Pradif, Tamsol )
b) Η αλφουζοσίνη ( Alfural, Xatral )
c) Η σιλοδοσίνη ( Silodyx )

Ενδείξεις:

Οι α-αποκλειστές είναι κατάλληλοι για άνδρες με φυσιολογικό ή μέτρια διογκωμένο προστάτη, καθώς δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα σε ασθενείς με μεγάλη διόγκωση, που παρουσιάζουν επιπλοκές, όπως το μεγάλο υπόλειμμα ούρων και οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις.

Παρενέργειες:

• Πτώση της αρτηριακής πίεσης ( υπόταση ), καθώς η αρχική χρήση των α-αποκλειστών ήταν για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Για αυτό το λόγο, η λήψη τους πρέπει να γίνεται σε χρονική απόσταση από ενδεχόμενη αντιϋπερτασική αγωγή και σε συνεννόηση με τον θεράποντα καρδιολόγο. Επίσης, συνιστάται να λαμβάνονται πριν την νυχτερινή κατάκλιση, καθώς ορισμένες φορές προκαλούν ορθοστατική υπόταση ( ζαλάδα στην όρθια θέση ).
• Ζαλάδα και ναυτία.
• Ρινική συμφόρηση ( μπούκωμα στη μύτη ).
• Γαστρεντερικές διαταραχές.
• Κεφαλαλγία.
• Παλίνδρομη εκσπερμάτιση, δλδ κατά την κορύφωση της σεξουαλικής πράξης ο άνδρας έρχεται σε οργασμό, αλλά δεν έχει ορατή εκσπερμάτιση, καθώς λόγω χαλάρωσης του έσω σφιγκτήρα της ουρήθρας και του αυχένα της κύστης, το εκσπερμάτισμα κατευθύνεται προς την ουροδόχο κύστη και αποβάλλεται με τα ούρα. Το γεγονός αυτό δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στον οργανισμό και αίρεται άμεσα μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.
• Τέλος, πρέπει να ενημερώνεται ο οφθαλμίατρος για τη λήψη a-blockers σε επικείμενη επέμβαση διόρθωσης καταρράκτη προς αποφυγή του συνδρόμου χαλαρής ίριδας, καθώς και να δίνεται προσοχή στη συγχορήγηση a-blockers και σκευασμάτων για τη στυτική δυσλειτουργία ( Cialis, Viagra, Levitra ), γιατί μπορεί να προκληθεί υπόταση.

II. Αναστολείς της 5-α αναγωγάσης , οι οποίοι εμποδίζουν τη μετατροπή της τεστοστερόνης σε διϋδροτεστοστερόνη, από την οποία «τρέφεται» ο προστάτης και μεγαλώνει. Συνεπώς, αυτές οι ουσίες συμβάλλουν στην αναστολή διόγκωσης και στη συρρίκνωση του προστάτη και είναι:
a) Η φιναστερίδη ( Proscar )
b) Η ντουταστερίδη ( Avodart ), η οποία είναι πιο εκλεκτικός και πιο ισχυρός αναστολέας της 5-α αναγωγάσης.

Ενδείξεις:

Οι αναστολείς της 5-α αναγωγάσης είναι κατάλληλοι για άνδρες με μέτριους και μεγάλους προστάτες κι έντονη συμπτωματολογία. Οι αναστολείς φαίνεται ότι μειώνουν τον κίνδυνο επίσχεσης ούρων, καθώς και την αναγκαιότητα χειρουργικής επέμβασης. Η δραστικότητα τους είναι εμφανής μετά το πρώτο εξάμηνο και κορυφώνεται στους 12 μήνες καθημερινής λήψης. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει ότι η φιναστερίδη μειώνει το σχετικό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.

Παρενέργειες:

• Στυτική δυσλειτουργία (στο 3 έως 4% των ανδρών που λαμβάνουν το φάρμακο)
• Γυναικομαστία, που μπορεί να είναι κι επώδυνη (στο 0,4% των ανδρών που λαμβάνουν το φάρμακο).
• Παλίνδρομη εκσπερμάτιση, δλδ κατά την κορύφωση της σεξουαλικής πράξης ο άνδρας έρχεται σε οργασμό, αλλά δεν έχει ορατή εκσπερμάτιση, καθώς λόγω χαλάρωσης του έσω σφιγκτήρα της ουρήθρας και του αυχένα της κύστης, το εκσπερμάτισμα κατευθύνεται προς την ουροδόχο κύστη και αποβάλλεται με τα ούρα. Το γεγονός αυτό δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στον οργανισμό και αίρεται άμεσα μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.
• Μειωμένη libido ( ελαττωμένη σεξουαλική επιθυμία )

III. Συνδυασμένη φαρμακευτική θεραπεία ( α-αδρενεργικός αποκλειστής + αναστολέας της 5-α αναγωγάσης )
Ο συνδυασμός αυτός είναι κατάλληλος για ασθενείς με πολύ μεγάλους προστάτες κι έντονη συμπτωματολογία, καθώς μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης επίσχεσης ούρων, βελτιώνει σημαντικά την κλινική εικόνα και καθυστερεί την επιδείνωση των ενοχλημάτων, και αυξάνει το ποσοστό αποφυγής χειρουργικής επέμβασης. Το εμπορικό σκεύασμα ( DUODART ) περιέχει ταμσουλοσίνη και ντουταστερίδη, και λαμβάνεται μια φορά την ημέρα. Οι παρενέργειες είναι αντίστοιχες με αυτές και της μεμονωμένης λήψης των ουσιών.

IV. Φυτικά σκευάσματα

Τα φυτικά σκευάσματα έχει αναφερθεί, κυρίως εμπειρικά, ότι προσφέρουν κάποιου βαθμού ανακούφιση σε ορισμένους ασθενείς.Όμως, δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες μελέτες, που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα τους και να προσδιορίζουν τη δοσολογία , τα οφέλη, αλλά και τις παρενέργειες τους. Αποτελούν μια εναλλακτική θεραπεία. Τα πιο ευρέως διαδεδομένα είναι:
a) Saw palmetto (Serenoa repens)
b) Beta-sitosterol
c) Pygeum (Prunus africana)

2. Χειρουργική – Διουρηθρική Προστατεκτομή TURIS

Η οριστική και πιο αποτελεσματική θεραπεία για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, τόσο για τους ασθενείς που πλέον η φαρμακευτική αγωγή δεν τους βοηθά, όσο και για τους ασθενείς που κατά την αρχική διάγνωση παρουσιάζουν σοβαρές επιπλοκές ( εκκολπώματα και δοκίδωση κύστης, λίθους στην κύστη, υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, έντονη συμπτωματολογία, μεγάλη κατακράτηση ούρων, επίσχεση ούρων, νεφρική ανεπάρκεια, υποτροπιάζουσα αιματουρία ), είναι η διουρηθρική προστατεκτομή με το σύστημα TURIS (πλάσμα εξάχνωση ή διπολική διουρηθρική προστατεκτομή σε φυσιολογικό ορό ). Είναι η πλέον σύγχρονη ενδοσκοπική μέθοδος εξαίρεσης του προστάτη δια της ουρήθρας, καθώς είναι σχεδόν αναίμακτη, κατάλληλη ακόμα και για ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά ( διακόπτονται για λίγες μέρες ), με παραμονή για ένα 24ωρο στο νοσοκομείο κι έξοδο χωρίς τον ουροκαθετήρα, και ταχύτερη επάνοδο στις δραστηριότητες . Είναι κατάλληλη ακόμα και για προστάτες μεγάλου όγκου, αποφεύγοντας έτσι την ανοικτή χειρουργική επέμβαση, χωρίς να παρουσιάζονται επιπλοκές αντίστοιχες της παλαιότερης μεθόδου ( σύνδρομο TUR-P ), και δεν επηρεάζει καθόλου την στύση και την εγκράτεια του ασθενούς. Ένα ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι όλο το εξαιρεθέν προστατικό αδένωμα αποστέλλεται για βιοψία.
Τέλος, προστάτες μεγαλύτεροι των 200 κ.εκ. μπορούν να εξαιρέθουν με τη ρομποτική μέθοδο Da Vinci, λαπαροσκοπικά, αναίμακτα, και με πλήρη διατήρηση της εγκράτειας και της στύσης του ασθενούς, αποφεύγοντας την ανοιχτή διακυστική προστατεκτομή, που ήταν η επέμβαση εκλογής μέχρι και προ 15ετίας.